Ўзбекистон, Тошкент – Batafsil.uz. Экспертлар Украинадаги можаро тугаши биланоқ Марказий Осиёда воқеалар ривожининг иккита сценарийсини башорат қилишмоқда. Бу ҳақда мухбиримиз хабар бермоқда.
Тахминий сценарийлар бир кун олдин Москва давлат халқаро муносабатлар институти Халқаро тадқиқотлар институтининг Евроосиё тадқиқотлари маркази томонидан тақдим этилган.
Вазиятни таҳлил қилиш доирасида Украинадаги ҳарбий операция тугагандан сўнг ва АҚШ ва Ғарб мамлакатлари (шартли равишда "Ғарб") ва Россия, Хитой, Эрон ва бошқа мамлакатлар (шартли равишда "Ғарб бўлмаган") ўртасидаги глобал қарама-қаршиликдан кейин воқеалар ривожининг иккита шартли сценарийси кўриб чиқилган.
Мутахассисларнинг фикрига кўра, биринчи сценарий “ўртача”, ижобий ёки “юмшоқ” бўлиши мумкин. Бу вариантда қарама-қаршилик натижаларидан келиб чиқиб, "Ғарб" ва "Ғарб бўлмаган" давлатлар муносабатлардаги хатти-ҳаракатларнинг айрим янги қоидалари нисбатан тез шаклланади. Санкциялар қарама-қаршилиги қисман камаяди, ҳарбий-сиёсий рақобат асосан тинч, сиёсий ва дипломатик шаклларга киради.
Глобал қарама-қаршилик томонлари асосан халқаро ҳуқуқ доирасидаги ҳаракатга қайтишади. Давлатларнинг катта қисми, шу жумладан Марказий Осиё мамлакатлари "қўшилмаслик" позициясини эгаллайди ва ташқи сиёсатида манёвр қилиш учун майдонга эга бўлишади.
Мутахассислар томонидан таъкидланган иккинчи сценарий жуда салбий, унинг шартларига кўра, глобал қарама-қаршилик пасаймайди, геосиёсий қутбланиш кучаяди, халқаро сиёсат қоидаларига риоя қилинмайди, глобал можаро томонлари вазиятга қараб ҳаракат қилишади, жаҳон ҳамжамияти иштирокидаги халқаро платформаларнинг роли расмий бўлиб қолади. Марказий Осиёдаги ташқи куч марказлари ўртасидаги қарама-қаршилик даражаси кескин ошиб боради. Марказий Осиё давлатлари у ёки бу томонни олиш зарурати туғилганда қатъий танлаш ҳолатига тушиб қолишади, яъни билвосита можаро иштирокчисига айланиб қолишади.
Вазиятни таҳлил қилиш жараёни иштирокчиларининг аксарияти таклиф қилинган сценарийларнинг иккинчиси аниқроқ бўлиши мумкин, деб айтишмоқда ва кенг кўламли хавфларни, шу жумладан АҚШ ва Европа Иттифоқи томонидан Марказий Осиё мамлакатларига қарши иккиламчи санкцияларнинг жорий этилишини баҳолаганлар. Шу билан бирга, жаҳон халқаро муносабатлар тизимини қайта ислоҳ қилиш доирасида минтақанинг Россия, Хитой, Эрон, шунингдек Ҳиндистонга бевосита яқинлиги Марказий Осиё мамлакатлари учун янги имкониятлар яратмоқда.
Изоҳлар мавжуд емас