Зиёратгоҳларга олиб борадиган хатарли йўл. Зиёратга боришни ваъда қилаётган фирибгарлардан қандай ҳимояланиш мумкин?

Ўзбекистон, Тошкент - Batafsil.uz. Ҳибсга олиш, жарима ва депортация - бундай оқибатларга ноқонуний фирмалар орқали умра ёки ҳаж зиёратини адо этаётган Ўзбекистон фуқаролари дуч келиши мумкин. Дин ишлари бўйича қўмита мутахассислари мухбиримизга нима учун бундай саёҳатлар хавфли эканлигини ва фирибгарлар тузоғига тушиб қолмаслик йўлларини тушунтирдилар.

Нима учун бу хавфли?

Сўнгги йилларда Ўзбекистонда Саудия Арабистонига фуқароларни зиёрат мақсадида лицензиясиз компаниялар томонидан юбориш ҳолатлари кўпайиб бормоқда. Ушбу фирмалар бундай хизматларни кўрсатиш учун расмий ҳуқуққа эга эмас ва қабул қилувчи мамлакат ҳукумати томонидан тан олинмаган.

"Ватандошларимиз ўзга юртда бошпанасиз, овқатсиз қолаётганини кўриб турибмиз. Уларга меҳмонхоналарда жой берилмайди, улар қўллаб-қувватланмайди - чунки сафар қоидаларга мувофиқ расмийлаштирилмаган," - дея маълум қилди қўмита.

Саудия Арабистони статистика бош бошқармаси маълумотларига кўра, ўтган йили ҳаж зиёратига борганларнинг умумий сони 1,8 миллион кишини ташкил этган. Ўзбекистондан белгиланган квота доирасида 15,1 минг киши бундай имкониятга эга бўлди. Бунинг учун зиёратчиларга "Ҳаж" визаси берилади, бошқа визалар билан зиёратга боришга йўл қўйилмайди.

Бундан ташқари, ўтган йили 461,5 минг нафар Ўзбекистон фуқароси умра зиёратини амалга оширган - мамлакат зиёратчилар сони бўйича дунёда 10-ўринни эгаллаган. Бу кўрсаткич 2023 йилга нисбатан 10 фоизга камайган бўлса-да, зиёратга бўлган қизиқиш юқорилигича қолмоқда ва бундан фирибгарлар фойдаланмоқда.

Ўзбекистонда лицензиясиз зиёрат уюштириш жиноят ҳисобланади. Фирмаларга нисбатан Жиноят кодексининг 168-моддаси (фирибгарлик) бўйича иш қўзғатилмоқда. Шунингдек, Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекснинг 52-моддаси (Лицензиялаш, рухсат бериш ва хабардор қилиш тартиб-таомиллари соҳасидаги ҳуқуқбузарликлар учун жавобгарлик асослари) ва 57-моддаси (Жарима солиш тўғрисидаги қарор устидан шикоят қилиш) бўйича маъмурий чоралар - жарималар қўлланилади.

Қўмита маълумотларига кўра, жорий йилнинг дастлабки уч ойида Саудия Арабистонига зиёратчиларни жўнатиш хизматларини кўрсатувчи 31 та фирма лицензиясиз фаолият юритаётгани қайд этилган. Уларнинг 26 нафарига 75 миллион сўмдан ортиқ жарима солинган.

Рақобатни ривожлантириш ва истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш қўмитаси берган маълумотга кўра, зиёратчиларга энг кўп зарар Panorama Airways ва Gulbakhor Airways томонидан етказилган. Етказилган зарар миқдори 25 миллиард сўмни ташкил этиб, жабрланганлар сони 2,5 мингдан ошган.

Диний мақсадлар учун мўлжалланмаган визалар бўйича сафарга чиққан зиёратчиларнинг ўзлари нафақат қийинчиликларга дуч келишлари, балки ҳибсга олинишлари, жаримага тортилишлари ва Саудия Арабистонидан депортация қилинишлари мумкин. Шунингдек, уларга 10 йилгача мамлакатга ташриф буюриш тақиқланиши мумкин.

Алданишдан қандай қочиш мумкин?

Зиёратга бормоқчи бўлганлар хизматларидан фойдаланмоқчи бўлган турфирмани текширишлари мумкин. Бугунги кунда Ўзбекистон мусулмонлари идорасидан ташқари 12 та фирма умра зиёратини ташкил этиш ҳуқуқига эга. Лицензияланган компаниялар рўйхати Дин ишлари бўйича қўмита сайтида эълон қилинган. Бунга қуйидагилар киради:

• Ihlos Travel 1;
• Yuksak Travel Air;
• Muhtasham Travel;
• Musaffo Turizm Xizmati;
• Risola Travel Lux;
• Xorazm Umra Jamiyati;
• Hikmat Umra Travel;
• Real Dreams;
• Travel With Family;
• Sofa Marva Tour;
• B2 Management;
• Safar Time Exclusive.

Хабарда айтилишича, махсус визасиз зиёратчи Саудия Арабистонига кириш қоидаларини бузади. Касаллик ёки бошқа фавқулодда вазиятда у депортация қилинишдан қўрқиб, ёрдам сўраб мурожаат қила олмайди. Шунингдек, расмий рўйхатдан ўтмасдан зиёратчи муқаддас жойларга кира олмайди - 2024 йилдан бошлаб Саудия Арабистонида махсус рухсатномалар жорий этилди.

"Фуқаролардан туристик фирмаларнинг лицензиялари мавжудлигини олдиндан текширишни, шубҳали таклифларга берилмасликни ва фақат расмий тузилмаларга мурожаат қилишни сўраймиз",  - деб таъкидлади қўмита.