Ўзбекистон, Тошкент – Batafsil.uz. Сўнгги бир неча ҳафта ичида Ўзбекистоннинг туризм соҳаси бир қатор қизиқарли ўзгаришларни бошдан кечирди. Маданият вазирлиги таркибида олти ой бўлганидан сўнг, соҳа яна Азиз Абдуҳакимов раҳбарилигига қайтди. Энди Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги таркибида ташкил этилган Туризм қўмитаси бутун тармоқни ривожлантириш учун жавобгардир.
Ушбу қарор ўз вақтида қабул қилинди, чунки 2016 йилдан 2022 йил охиригача жиддий динамикани тўплаган туризм Маданият вазирлиги амалдорлари томонидан деярли йўқ қилинди. Олти ой ичида, ушбу вазирлик томонидан бошқарилаётганда, соҳага иккинчи даражали рол берилди.
Бошқарув тузилмаси ўзгартирилгандан кейин нима бўлади, буни вақт кўрсатади. Тармоқнинг устувор вазифаларига позицияларни тиклаш ва хатолар устида ишлаш, айниқса чет эллик сайёҳларни жалб қилиш киради. Бу ерда асосий эътибор бугунги кунда тармоқнинг янада ривожланишини таъминлайдиган асосий сайёҳлик оқимига қаратилиши керак. Буларга Миср ва Малдив оролларидан чарчаган, Европа эшиклари ёпилган Россиядан келган сайёҳлар киради. Уларга рад эта олмайдиган шроитларни таклиф қилиш керак
Халқаро мустақил эксперт, сиёсатшунос Бахтиёр Алимжоновнинг сўзларига кўра, ффсуски, ҳозирда Ўзбекистонда россиялик сайёҳни жалб қилиш учун деярли ҳеч нарса қилинмаяпти.
"Бизда россияликларга йўналтирилган сайёҳлик бизнеси йўқ. Россиялик сайёҳ ҳозирда Ўзбекистонда нима қилмоқда? Тошкент, Самарқанд, Бухорони кўздан кечиради, Чорсуга боради, бир неча марта палов ейди. Шу билан бирга, Россия катта ва россияликлар турли хил қизиқишларга эга", - деди суҳбатдошимиз.
Унинг сўзларига кўра, масалан, Татаристон аҳолисини диний ва зиёрат туризми ўзига жалб қилади, улар бизнинг маданиятимизга яқинроқ. Аммо москваликлар ва мамлакатнинг Европа қисмининг бошқа вакиллари томошага муҳтож. Кундузи улар, бошқалар сингари, диққатга сазовор жойларни томоша қилишади, лекин кечқурун нима қилишни билмайди: тунда бозорлар ишламайди, ҳеч қандай кўнгилочар тадбирлар ташкил қилинмайди. Улар бу ерда Бангкокни кўришни истайдилар, аммо Ўзбекистоннинг Таиландга айланиши учун кўнгилочар соҳани ривожлантириш керак. Россиянинг пойтахт аҳолисининг эҳтиёжлари, албатта, қондирилмайди: қандай қилиб улар, масалан, Гоадан кейин Тошкентдан ҳайратда қолишлари мумкин?
Шунингдек, мутахассиснинг қўшимча қилишича, шашлик билан палов ейиш учун келмайдиган сайёҳларнинг алоҳида тоифаси мавжуд. Уларга нозик ва интеллектуал хордиқ керак. Уларнинг эҳтиёжларини қондириш учун ғайриоддий ва ўзига хос нарсаларни кўрсатадиган ва айтиб берадиган гидлар керак. Бундай гидлар жуда кам.
"Шунинг учун, агар россиялик сайёҳларга эътибор қаратадиган бўлсақ, уларга манзилли ёндашиш кераклигини ёдда тутиш керак. Буни амалга ошириш учун тадқиқот ёки ҳеч бўлмаганда сўров ўтказиш керак. Эҳтимол, бизда россияликлар айнан қайси минтақалардан келишини айтиб берадиган статистик маълумотлар йўқ. Яна бир масала – нархлар. Россиялик сайёҳни қизиқтириши мумкин бўлган баъзи кўнгилочар ва ресторанлар, масалан, Туркияга қараганда қимматроқ. Бу йўналишда ҳам ишлаш керак", - деди Алимжонов.
Эҳтимол, президентнинг яқинда қабул қилинган қарори бу борадаги вазиятни ўзгартиришга ёрдам беради, унинг доирасида давлат келгуси йилнинг 1 январидан бошлаб хорижий мамлакатлардан Самарқанд, Бухоро ва Урганч халқаро аэропортларига чартер рейсларини ташкил этишга ҳар бир хорижий сайёҳ (камида беш кеча бўлиши шарти билан) учун мамлакатимизда туроператорлар ва авиаташувчилар сарфлаган харажатларининг бир қисмини одатдаги даврда 20 доллар ва қишки даврда 50 доллар (20 ноябрдан 20 февралгача) миқдорида қоплайди.
Бундан ташқари, давлат бюджети инвесторларнинг 2026 йил 31 декабрга қадар фойдаланишга топширилиши шарти билан камида беш қаватли янги меҳмонхоналарни қуриш ва жиҳозлаш харажатларининг бир қисмини қоплайди. Шу билан бирга, камида 60 хонали "уч юлдуз" тоифасини тасдиқлаган меҳмонхоналар ҳар бир хона учун 40 миллион сўм тўланади, камида 120 та хона мавжуд бўлган "тўрт юлдуз" ва "беш юлдуз" тоифасидаги хоналага эга бўлган меҳмонхоналарга эса ҳар бир хона учун 65 миллион сўм маблағ ажратилади. Ушбу тоифадаги меҳмонхоналар мавжуд бўлмаган жойларда "4/5 юлдузли" тоифадаги биринчи иккита меҳмонхона ва "уч юлдузли" тоифадаги биринчи учта меҳмонхона учун субсидиялар миқдори 50% га ошади.
Ҳукумат ушбу чора-тадбирлар авиақатнов ва меҳмонхоналарда яшаш нархини пасайтиради ва бу россияликлар ва бошқа чет эллик сайёҳлар оқимининг кўпайишига ижобий таъсир кўрсатади, деб умид қилмоқда.
Соҳил таътилини жуда яхши кўрадиган россиялик сайёҳларни жалб қилиш учун яна бир мумкин бўлган нуқта – бу тўлиқ сув курортларини яратиш. Яқинда Тўдакўл сув омборининг ғарбий қисмидаги шунга ўхшаш лойиҳа Ўзбекистон президентига тақдим этилди. Агар у тўғри амалга оширилса, бу ерга юз минглаб россияликлар келиши мумкин, бу янги иш ўринлари ва маҳаллий аҳолининг фаровонлигини оширишни англатади.
Бироқ, Алимжоновнинг сўзларига кўра, бу борада жуда кўп иш қилиш керак, чунки ҳозир Тўдакўлга бориш қийин ва у ерда ҳеч нарса йўқ.
"Албатта, агар кейинги беш йил ичида лойиҳага катта сармоялар киритилса, инвесторлар мавжуд муаммоли ва эскирган инфратузилмани қайта қурсалар ва самарали реклама чораларини кўрсалар, Тўдакўлни нафақат россияликлар, балки барча чет эллик сайёҳлар учун сайёҳлик марказига айлантириш мумкин. Айтганча, у ерда экстремал туризмни ривожлантириш мумкин", - деди у.
Мутахассининг қўшимча қилишича, янги ташаббуслар, бир нечта катта тўсиқларга дуч келиши мумкин.
"Соҳада кўплаб қонунлар қабул қилинади, аммо уларнинг натижаси фақат мутахассислар ишласагина бўлади. Кадрлар масаласи катта муаммо: туризм соҳасида битирувчилар кўп эмас. Яна бир муҳим мавзу: сайёҳлик объектларини қуриш учун субсидиялар қанчалик транспарент тарзда тақсимланади? Кейинги қонун ёки қарорни ўқиётганда жуда кўп саволлар туғилади: масалан, субсидиялар фақат меҳмонхоналар қурилишига сарфланадими? Ахир, бошқа инфратузилма, хизмат ва маршрутларни ривожлантириш керак. Масалан, бизда ҳали янги сайёҳлик йўналишлари йўқ. Ҳамма эскиларидан фойдаланади", - дея таъкидлади Бахтиёр Алимжонов.
Мутахассиснинг фикрича, янги қарор бир уринишда туризм саноати муаммосини ҳал қилмайди. Турли соҳаларда бир нечта ҳужжатларни қабул қилиш керак, чунки туризмнинг ривожланиши нафақат ушбу соҳани бевосита назорат қилувчи вазирликка, балки бошқа идораларга ҳам боғлиқ.
"Бу ерда, масалан, Транспорт вазирлиги фаол ишлаши керак. Реклама ва оммавий ахборот воситалари самарали ишлаши керак, чунки россиялик сайёҳлар янги йўналишлар ва объектлар ҳақида қандай билиб олишади? Замонавий туризм рекламага асосланган. Иш ҳар томонлама кетиши керак. Ва, албатта, янги ҳужжатларни амалга оширишни ўрганиш керак. Бизда бу оқсоқ масала. “Молия вазирлиги-банк–олувчи” занжири бўйича молиялаштириш кўпинча ўз вақтида амалга оширилмайди, шунинг учун баъзи объектлар ишламай қолади ва баъзида ўз аҳамиятини йўқотади", - дея хулоса қилди суҳбатдошимиз.
Изоҳлар мавжуд емас