Ўзбекистон, Тошкент - Batafsil.uz. Ўзбекистонда қурувчилар шартномани бекор қилишда мижозлардан уй-жой қийматининг 10 фоизгача бўлган қисмини ноқонуний ушлаб қолган. Рақобатни ривожлантириш ва истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш қўмитаси бундай жарималарни ноқонуний деб топди ва саккиз нафар харидорга 1,5 миллиард сўмни қайтаришга эришди.
Январь-август ойларида идорага кўп қаватли уйларда қурилиш ва уй-жой сотиб олиш масалалари бўйича мингга яқин мурожаат келиб тушган. Мижознинг ташаббуси билан шартномани бузганлик учун қурувчилар томонидан жарима ушлаб қолиниши тез-тез учрайдиган шикоятлардан биридир. Қўмита мутахассислари бундай хатти-ҳаракатларнинг ноқонунийлигини қонунчиликка таянган ҳолда асослаб берди.
Хусусан, Фуқаролик кодексининг 385-моддасига кўра, тарафлардан бири шартнома бекор қилинганда фақат унга аниқ зарар етказилган тақдирдагина зарарнинг тўланишини талаб қилишга ҳақли.
Шу билан бирга, Кодекснинг 14-моддасида зарар ҳақиқий зарар ёки бой берилган фойда сифатида белгиланган - уй-жойга бўлган талабнинг юқорилиги ва кўчмас мулк нархининг йилдан-йилга ошиб бориши, мутахассисларнинг фикрича, қурилиш ташкилотларига барқарор фойда олишни таъминлайди. Бинобарин, мижознинг шартномани бекор қилиши қурувчига зарар келтирмайди, чунки хонадонни бошқа харидорга сотиш мумкин.
Сотиб олувчи томонида Кодекснинг 260-моддаси ҳам мавжуд бўлиб, унда неустойка (жарима, пеня) фақат қарздор ўз мажбуриятларини бажармаган ёки лозим даражада бажармаган тақдирда қўлланилиши мумкинлиги кўрсатилган. Аксарият ҳолларда истеъмолчи тўлов мажбуриятларини ўз вақтида бажаради, бунда қурилиш ташкилоти уй топширилгунга қадар қарздор мақомида қолади.
"Шундай экан, истеъмолчининг ташаббуси билан шартномани бекор қилганлик учун жарима ҳисоблаш қонунга хилофдир", - дейилади қўмита хабарида.
Шунингдек, "Истеъмолчиларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида"ги қонуннинг 21-моддасида сотиб олувчининг ҳуқуқларини чекловчи шартлар ҳақиқий эмас деб топилган бўлса, 23-моддада унинг устунлик ҳуқуқи мустаҳкамланган.
Қўмита истеъмолчиларга янги қурилган уйлардан хонадон сотиб олишда шартнома тузишдан олдин барча шартлар билан батафсил танишиб чиқишни, зарур ҳолларда эса юрист ёки адвокат билан маслаҳатлашишни тавсия қилди. Агар ҳужжатларда ноқонуний талаблар бўлса, ўз ҳуқуқларини суд ёки бошқа ваколатли органлар орқали ҳимоя қилиш мумкин.
Аввалроқ Тошкентда Рақобатни ривожлантириш ва истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш қўмитаси аралашувидан сўнг ўз вақтида топширилмаган хонадон учун тўланган юзлаб миллион сўмлар эгасига қайтарилганди.
Изоҳлар мавжуд емас