Ўзбекистон, Тошкент - Batafsil.uz. Таҳририятга ўқувчилардан биридан Меҳрибон Қадамова исмли шахснинг “Youtube”да шубҳали аккаунти борлиги ҳақида хабар келиб тушди. Аёл ўз каналини фаол юритади, Ўзбекистон Республикасининг амалдаги конституциявий тузумини шубҳа остига қўядиган ва "СССРни тиклаш" ҳақида очиқ гапирадиган видеороликлар, жонли эфирлар ва мурожаатларни мунтазам равишда эълон қилади.
Қадамова саҳифасининг тавсиф қисмида шу каби ҳаракатларга хос ифодаларни учратиш мумкин. Муаллиф ўзини "Совет Социалистик Республикалари Иттифоқи фуқароси," "тирик туғилган одам" деб атайди ва "Ўзбекистон Республикаси тижорат корпорациясини тан олмаслигини" айтади. У замонавий мамлакат қонунлари ва ҳуқуқий институтларини рад этиб, "совет ҳуқуқи ва 1936-йилги Конституция"га содиқлигини эслатиб ўтади.
Баёнотлар, аслида, замонавий Ўзбекистон давлати ва суверенитетини инкор этишнинг яхлит мафкурасини шакллантиради. Кадамова ўз видеоларида нафақат республиканинг "ноқонуний" эканлигини таъкидлайди, балки СССРни тиклашга чақиради, шу каби қарашларга эга бошқа фойдаланувчиларнинг материалларини тарқатади.
Канал контенти фақат шахсий мулоҳазалар билан чекланиб қолмайди - Кадамова бошқа фойдаланувчиларнинг видеоларини фаол равишда улашади, уларда Иттифоқни тиклаш бўйича шунга ўхшаш чақириқлар янграйди. Бир қарашда бундай гаплар ғалати - ўтган даврнинг қолдиғига ўхшайди. Аммо бу сохта соддалик ортида хавфли тенденция - амалдаги Конституция "тан олинмайдиган," совет рамзлари юридик мантиқ ўрнини босадиган муқобил "воқелик" яратишга уриниш яширинган.
Бугунги кунда бундай ҳаракатлар шунчаки интернет фольклори эмас, балки дезинформациянинг тармоқ инфратузилмаси бўлиб, унда конспирология мустақиллик асосларига қарши тарғибот билан ёнма-ён туради. YouTube, Telegram ва бошқа платформалар орқали бу фойдаланувчилар квазиҳамжамиятлар яратадилар, у ерда "Ўзбекистоннинг ноқонунийлиги" ҳақидаги ғоялар ўз тарафдорларини топади.
Бу тенденция ҳақида 2024 йил сентябрь ойида ўзбекистонлик блогер Никита Макаренко шундай ёзган эди:
"Афсуски, бугунги кунда Ўзбекистонда СССРни тиклаш тарғиботи билан шуғулланадиган, ўша пайтда яхши бўлганини, ҳозир эса ҳаммаси ёмонлигини айтадиган одамлар бор. Улар Ўзбекистон мустақиллигини очиқчасига хато деб аташмоқда. Шу мақсадда "ҳарбий-тарихий жамиятлар", "коммунистик ячейкалар", Telegram каналлари ва гуруҳлари очиб, юришлар, маршлар ўтказишга уринмоқдалар, Сталинни ва юртимиздаги бошқа қотилларни улуғлаб, халққа жар солмоқдалар. Яхшиямки, бу ҳаракатлар ўзбекистонликлар орасида оммалашмаган. Лекин уларнинг Республикамизга душманлик кайфиятида экани кўриниб турибди".
Ушбу кузатув муаммонинг моҳиятини акс эттиради - бундай қаҳрамонлар камдан-кам ҳолларда оммавий хавф туғдиради, аммо конституцияга зид ғоялар аста-секин нормаллашадиган ахборот "резервациялари"ни - қўмсаш ниқоби остида яратади.
Бундай кўринишлар битта эмас. 2024 йил август ойида Самарқандда ижтимоий тармоқларда "СССРни қайта тиклашга" чақирган ва Ўзбекистон суверенитетини инкор этган шахс судланган эди. Экспертиза унинг материалларида давлат тузумини конституцияга зид равишда ўзгартиришга чақириқлар борлигини тан олди. Суд унга уч йил озодликни чеклаш жазосини тайинлади.
Batafsil.uz таҳририяти Меҳрибон Қадамованинг фаолияти ва у тарқатаётган контентга ваколатли идораларнинг эътиборини қаратади. Бундай кўринишлар нафақат Конституцияни ҳимоя қилиш учун, балки ижтимоий онг барқарорлиги учун ҳам ҳуқуқий баҳо беришни талаб қилади.
Қўшимча қилиш жоизки, фуқаро Youtube платформасидаги сўнгги трансляцияни кеча, 15 октябрь куни олиб борган. Ушбу мақола ёзилаётган пайтда видео 70 минг мартадан ортиқ кўрилган.
Изоҳлар мавжуд емас