Загрузка
Загрузка
Илғор технологиялар ва энг яхши жаҳон тажрибаси. ОКМК энг йирик мис-бойитиш фабрикасини қуриш лойиҳасини амалга оширмоқда
Иқтисод

Илғор технологиялар ва энг яхши жаҳон тажрибаси. ОКМК энг йирик мис-бойитиш фабрикасини қуриш лойиҳасини амалга оширмоқда

136
Загрузка

Ўзбекистон, Тошкент – Batafsil.uz. Олмалиқ кон-металлургия комбинатининг учинчи мис-бойитиш фабрикасида қурилиш-монтаж ишлари ярмидан кўп бажарилган. Унинг ишга туширилиши йил охирида режалаштирилган. Бу ҳақда мухбиримизга корхонанинг масъул шахслари маълум қилишди. Фабрика рудаларни қайта ишлаш ҳажмини 1,5 баравар – йилига 105 миллион тоннагача оширишга имкон беради.

 Аср қурилиши

3-мис-бойитиш фабрикаси (МБФ-3) қурилиши роппа-роса уч йил олдин бошланган. 2021 йил июл ойида давлат раҳбари Шавкат Мирзиёев шахсан ушбу улкан объектни ишга туширди ва пойдеворга биринчи тамал тошини қўйди.

Мутахассисларнинг таъкидлашича, уни қуриш учун жуда кўп металл конструкциялар ишлатилган, улардан 11та Эйфель минорасини йиғиш мумкин экан. Бунинг учун объектда ҳатто металл буюмлар ишлаб чиқариш заводи ҳам қурилган.

"Ҳозирги вақтда корпуслар қурилиши билан бир вақтда рудани майдалаш учун улкан юз тонналик барабанлар, майдаланган тоғ массаси аралашмасини сув билан олиб чиқиў учун насослар, шунингдек, флотация ва фойдали фракцияни ажратиш учун идишлар монтаж қилинмоқда. Барча асосий жиҳозлар ўрнатилган ва ишга туширишга тайёр", - деди механик Вячеслав Ним.

1R7A9958.JPG

Қурилиш ва монтаж ишларида 10 мингдан ортиқ киши ва 500 та махсус техника иштирок этади. Майдончада Ҳиндистон, Қозоғистон ва бошқа мамлакатлардан мутахассислар ишлайди. Ускунани ўрнатиш доимий равишда - кунига 24 соат амалга оширилади. Жараённи жалб қилинган нуфузли хорижий компания Worley Parsons кузатиб боради.

Шуниси эътиборга лойиқки, ушбу фабрика бутун МДҲ ҳудудида ягона бўлади. Германия, Финляндия, АҚШ ва бошқа мамлакатларнинг етакчи ишлаб чиқарувчиларининг илғор ускуналари ва тўлиқ автоматлаштирилган бошқарув тизими билан рудани қайта ишлаш комбинатнинг қуввати йилига 105 миллион тоннагача ошади. Бундан ташқари, буларнинг барчаси 17 та ноёб металларни ишлаб чиқаришни кўпайтиради.

Таъкидлаш керакки, корхона ҳозирги 45 миллион тонна кўрсаткичига ўнлаб йиллар давомида кириб борган. Ушбу улкан мақсадга эришиш учун атиги 3,5 йил керак бўлади. Бу нафақат корхона фахрийлари, балки чет эллик меҳмонлар ҳам ҳайратда, улар бундай кенг кўламли лойиҳалар туфайли ОКМК муқаррар равишда дунёдаги энг йирик мис ишлаб чиқарувчилар қаторига киришини тасдиқлашмоқда.

Жараёнларни соддалаштириш

"Фабрикага руда "Ёшлик- 1" карьеридан циклик оқим технологияси бўйича етказиб берилади. Унда 90 метр чуқурликда тоғ массасини дастлабки майдалаш учун учта майдалаш қурилмаси ўрнатилган. Улардан узунлиги тўрт километрдан ортиқ бўлган иккита конвеер линияси чўзилган. Ишлаб чиқариш майдончалари турли хил рельефларда жойлашган, шунинг учун баъзи жойларда транспортерлар 40 метрлик жарликдан ўтиб кетишади", деди завод вакили.

124436534636.jpg

Конвеер линиялари орқали рудани ташиш тезлиги секундига 5 метрни ташкил қилади. Улар соатига 5,5 минг тоннани ташишлари мумкин. Ушбу технология заводда биринчи марта қўлланилади, бу транспорт харажатларини камида 30% га камайтиради.

Шунингдек, мутахассислар нафақат республикада, балки бутун МДҲда 650 мегаватт қувватга эга биринчи рақамли подстанция қурилишини якунладилар. У карьер ва МБФ-3 учун узлуксиз электр таъминотини бериб туради.

"Илгари ҳамма нарса қўл режимижа ишлаган, бу эса кўпроқ ишчи кучини талаб қилган. Ушбу станция автоматлаштирилган бошқарувни амалга оширишга имкон беради. Ҳеч қаерга югуришнинг ҳожати йўқ, шунчаки сичқончанинг ўнг тугмачасини босишингиз керак ва электр жиҳозлари ёқилади. Видеокузатув камералари ёрдамида қурилмаларни ёқиш ва ўчиришни назорат қилиш мумкин бўлади", - деди 3-УЭС3 бўлим бошлиғи Сарвар Содиқов.

Катта масъулият билан

МБФ-3 ишга туширилгандан сўнг рудани қайта ишлаш 1,5 баравар кўпаяди. Бу ўзига хос экологик хавфларни келтириб чиқаради.

"Биз, албатта, буни ҳисобга оламиз. Лойиҳаларимизни ишлаб чиқишда махсус институтлар иштирок этишди, улар ҳеч қандай нохуш ҳолатлар юзага келмаслиги учун муаллифлик назоратини сақлаб қолишади", деди ОКМК атроф-муҳитни муҳофаза қилиш бўлими бошлиғи Даврон Абдураҳмонов.

Рудани бойитиш жараёни кўп миқдорда сув истеъмол қилиш билан боғлиқ. Шу сабабли, янги ва кейинги мис-бойитиш фабрикалари филтрлар ва қуйқалар билан жиҳозланади, мақсад -   қайта ишланган тоғ массаси билан кетадиган сув миқдорини тежашдир.

1R7A4670.JPG

Дарвоқе, жамланадиган чиқиндилар ҳам маълум бир қийматга эга – улар бугунги кунда қазиб олиш мумкин бўлмаган металларнинг маълум қисмини ўз ичига олади. Тез орада комбинатда металлургия мажмуаси қурилади, у махсус технологиялар билан жиҳозланган фабрикани ўз ичига олади. Бу ўша қолдиқларни олишга имконини беради.

"Бироқ, келажакда комбинат бутунлай чиқиндисиз ишлаб чиқаришни кўриб чиқмоқда. Ахир, фойдали қазилмаларни тўлиқ қазиб олиш ва қазиб олишдан кейин ҳам техноген чиқиндилар қурилишда ишлатилиши мумкин. Шундай қилиб, улар майдонни эгалламайдилар, бу янги чиқинди омборхоналари қуриш заруратини йўқ қилади", - деди Абдураҳмонов.

Ушбу масала бўйича аллақачон турли компаниялардан бир нечта таклифлар келиб тушган. Айни пайтда чиқинди омборхоналарла мавжуд бўлган фойдали моддаларининг таркибини баҳолаш вазифаси турибди.

12453463.jpg

Мис ишлаб чиқаришдан атмосферага чиқариладиган асосий ифлослантирувчи моддалар олтингугуртли ангидриддир. Бу металлни эритиш жараёнида пайдо бўлади. Завод мутахассислари бундан ҳам фойдаланиш йўлларини топишган.

"Бизда учта сулфат кислота цехи бор, у ерда тутилган газлардан сулфат кислота ишлаб чиқарилади. Ишлаб чиқаришни кенгайтириш лойиҳаларида ушбу жиҳат ҳам ҳисобга олинди. Металлургия мажмуасида сулфат кислота ишлаб чиқариш бўйича янги имкониятлар ҳам бўлади. Бу нафақат 2028 йилга келиб чиқиндиларни бутунлай йўқ қилади, балки кимё ва уран саноати учун жуда зарур бўлган сулфат кислота таъминотини кўпайтиради", - деди у.

Завод ободонлаштириш масаласига катта эътибор беради. “Яшил макон” ва “Яшил белбоғ” лойиҳалари доирасида корхона ходимлари саноат чиқиндиларини ушлаб туриш ва углерод изини тузатиш учун 1,5 миллион дона дарахт экишди. 242 гектар майдонда кўчатлар экилди.

2143423252.jpg

Буларнинг барчаси катта сармоядир, аммо компания Ўзбекистон иқтисодиётини ривожлантириш бўйича глобал вазифалар билан бир қаторда унинг барча масъулиятини англаб турибди. 

"Халқаро миқёсда глобал исишга қарши курашнинг бир қисми сифатида газ чиқиндилари ва иссиқхона таъсирини камайтириш бўйича мақсадлар қўйилди. Ва биз бундан четда қололмаймиз, бунинг учун зарур бўлган барча чораларни кўрамиз", – дея хулоса қилди эколог.

Ривожланиш драйвери

Айтиш лозимки, биз айтган барча объектлар "Ёшлик 1" карьерини ривожлантириш лойиҳаси доирасида амалга оширилмоқда. Бу бугунги кунда ушбу соҳада амалга оширилаётган ўнта энг йирик лойиҳа, шунингдек, Ўзбекистон тарихидаги энг йирик инвестиция лойиҳаларидан биридир.

Президент Шавкат Мирзиёевнинг фикрича, дунёдаги энг яхши тажрибани ўзида мужассам этган лойиҳа мамлакатда мис кластерини ривожлантиришнинг асосий драйвери бўлишга мўлжалланган, чунки дунёда мисга бўлган талаб йилдан – йилга ортиб бормоқда.

Лойиҳа олти мингдан ортиқ иш ўринларини яратади ва давлат бюджетига йиллик 300 миллион долларлик солиқ тушумларини беради. Натижада маҳсулот экспорти 500 миллион долларга ошади, бу эса ўз навбатида республиканинг ялпи ички маҳсулоти ҳажмини оширишга хизмат қилади. Буларнинг барчаси охир-оқибат халқимиз фаровонлигини оширишга олиб келади.

4124124124.jpg

Лойиҳа хорижий шериклар билан янги яқин ҳамкорлик туфайли ҳам амалга ошмоқда. Масалан, SRK Consulting эксперт компаниясининг хулосасига кўра, "Ёшлик -1" олтин миқдори бўйича дунёдаги энг йирик кон деб тан олинган. Рудадаги мис ҳажми бўйича у дунёда олтинчи ўринни эгаллайди. Буни JORC кодекси стандартлари бўйича ишлаб чиқилган коннинг математик-геологик модели кўрсатган.

Бундан ташқари, 2024 йилда Fitch Ratings халқаро рейтинг агентлиги Олмалиқ кон-металлургия комбинатининг узоқ муддатли кредит рейтинги кўрсаткичини BB -Барқарор даражасида тасдиқлаган. Ва бу замонавий корпоратив бошқарув усулларини жорий этиш ва комбинатни янада ривожлантириш учун тўғридан-тўғри хорижий инвестицияларни жалб қилиш учун янада кўпроқ имкониятлар яратиши шак-шубҳасиздир.

Ҳамкорлик материали


Загрузка
Мақоладан таъсирланиш
Ёқади
0
Таҳсинга лойиқ
0
Хурсандчилик
0
Ҳайрон бўлмоқ
0
Тушкунлик
0
Хомушлик
0
Ҳафсаласи пир бўлмоқ
0
Ёқмайди
0

0 изоҳлар

  • Изоҳлар мавжуд емас

Рухсат олинг Шарҳлар қолдириш мумкин бўлиши учун.


Бошқа янгиликлар

Юклаш...