Ўзбекистон, Тошкент - Batafsil.uz. Яқин Шарқдаги можаронинг кескинлашуви очиқ босқичга ўтди. 24 июнга ўтар кечаси Эрон ҳарбийлари Сурия ва Қатардаги АҚШ объектларига зарбалар берди. Бу Исроил ва АҚШ ҳарбий-ҳаво кучларининг Эрон ҳудудидаги стратегик обектларга кенг кўламли ҳаво ҳужумлари ортида содир бўлди.
Суриядаги АҚШ базасига зарба
Эрон оммавий ахборот воситалари, жумладан, "Mehr" агентлиги маълумотларига кўра, 23 июнь куни Суриянинг Ал-Хасака вилоятидаги АҚШ қуролли кучлари базасига ракета ҳужуми уюштирилган. CGTN телерадиокомпанияси Эрон манбаларига таяниб, ҳужум содир бўлганини тасдиқлади. Бу ҳозирги кескинлашув фонида Эроннинг Суриядаги Америка ҳарбий объектларига тўғридан-тўғри зарбаси қайд этилган биринчи ҳолатдир.
Қатардаги АҚШ базасига зарба
Бунга параллел равишда Эрон Қатардаги Американинг Ал-Удейд авиабазасига камида 14 та баллистик ракета учириб, "Башорат ал-Фатҳ" ("Ғалаба хушхабари") операциясини бошлади. CNN маълумотларига кўра, АҚШ ва Қатар ҳаво ҳужумидан мудофаа тизимлари 14 та ракетадан 13 тасини уриб туширган. Иккинчиси мўлжалга етмади.
The New York Times хабарига кўра, база ходимлари олдиндан эвакуация қилинган. Эрон расмийлари тинч аҳоли орасида қурбонлар бўлмаслиги учун Қатар ҳукуматини режалаштирилган зарба ҳақида хабардор қилганини айтган. Пентагон ҳарбийлар орасида йўқотишлар йўқлигини тасдиқлади.
Қатар пойтахтида ваҳима
Эроннинг Қатардаги ҳарбий базасига ҳужуми пайтида бутун Доҳа бўйлаб ҳаво ҳужумидан огоҳлантириш тизимлари ишга тушган. Tasnim ва ИИҚК агентликлари ташриф буюрувчилар орасида портлашлар, сиреналар ва ваҳима овозлари эшитилаётган савдо марказидан олинган видеони эълон қилган.
Вашингтон муносабати
АҚШ президенти Доналд Трамп Эрон зарбасини "заиф ва муваффақиятсиз" деб атади, ҳарбийларга билдирди ва Қатарга ҳамкорлик учун раҳмат айтди “30 та "Томагавк" учирилди - уларнинг барчаси нишонга аниқ тегди. Аммо бизнинг асосий қуролимиз - бу атом сув ости кемаларидир. Экипажга раҳмат!”, - деди.
Кейинроқ у Россия Федерацияси собиқ президенти Дмитрий Медведевнинг баёнотига истеҳзоли изоҳ берди:
"Мен Медведевнинг Эронга ядровий каллаклар берилишини айтганини тўғри эшитдимми? Агар бу ҳақиқат бўлса - АҚШ дарҳол хабардор қилиниши керак".
Шунингдек, Трампнинг қўшимча қилишича, Вашингтон янги зарбаларни режалаштирмаяпти, чунки "Эроннинг реакцияси чекланган бўлиб чиқди" ва "тинчликка йўл очиқлигича қолмоқда".
Аввалроқ Медведев бир қатор давлатлар Эронга ядро қуроли беришга тайёрлигини маълум қилгани шов-шувга сабаб бўлганди.
Энергия бозорларининг муносабати
Ҳужум кўламига қарамай, нефть нархи кескин пасайди. WTI нархи 6 фоиздан кўпроққа тушиб, бир баррель учун 70 доллардан пастга тушди. Бу ҳақда Bloomberg хабар бермоқда. Агентликнинг баҳолашича, Эроннинг реакцияси кутилганидан камроқ бўлган, бу эса инвесторларнинг минтақадан углеводород етказиб беришдаги узилишлар ҳақидаги хавотирларини камайтирган.
Трейдерларнинг алоҳида эътибори Эроннинг Ормуз бўғозини ёпиши мумкинлигига қаратилди - жаҳон нефть таъминотининг тахминан 20 фоизи у орқали ўтади. Бироқ бундай бўлмади. CIBC Private Wealth катта трейдери Ребекка Бабиннинг сўзларига кўра, нархларнинг пасайиши "Эрон ядровий объектларига берилган зарбаларга жавобан энергетика инфратузилмаси Эрон учун устувор мақсадга айланмагани" билан боғлиқ.
АҚШдан олтин олиб чиқишга чақириқлар
Геосиёсий беқарорликнинг кучайиши фонида Европа солиқ тўловчилар уюшмаси Германия ва Италия ҳукуматини АҚШдан миллий олтин захираларини қайтаришга чақирди. Бу ҳақда Financial Times хабар бермоқда.
Нашр маълумотларига кўра, ушбу мамлакатлар захираларининг қарийб учдан бир қисми 245 миллиард доллардан ортиқ миқдорда Нью-Йоркдаги Федерал захира тизимида сақланади. Уюшма вакиллари ҳар икки мамлакат Молия вазирлиги ва Марказий банкига расмий хатлар йўллади.
"Германия ва Италия президент Трампнинг Федерал захирага бир неча бор ҳужумлари ва геосиёсий турбулентликнинг кучайиши ортидан ўз олтинларини Нью-Йоркдан олиб чиқиб кетиш чақириқларига дуч келмоқда", - дея қайд этади FT.
Осмоннинг ёпилиши ва халқаро муносабатлар
Буюк Британия, БАА, Қатар, Ироқ, Баҳрайн ва Кувайт ҳаво ҳудудини вақтинча ёпди. Шунингдек, Росавиатсия минтақа устида парвозларни тақиқлади. Франция ва Хитой вазиятни юмшатишга чақирди. Президент Макрон "Тартибсизлик спиралини узиш вақти келди",- деди.
Сулҳ тузиш шубҳа остида
Трамп аввалроқ Эрон ва Исроил ўртасида ўт очишни тўхтатиш бўйича келишувга эришилгани ҳақида хабар берганди - у янги ҳужумлар бўлмаган тақдирда бир сутка ичида кучга кириши керак эди.
Бироқ кейинроқ Эрон Ташқи ишлар вазирлиги бу хабарларни расман рад этди. ТИВ раҳбари Аббос Аракчи шундай деди:
"Ҳозирча ҳеч қандай сулҳ тузилгани йўқ. Агар Эрон ва унинг иттифоқчиларига қарши тажовуз бутунлай тўхтатилмаса, биз ҳаракат қилишда давом этамиз".
Шундай қилиб, кескинликни юмшатиш истиқболи ноаниқ бўлиб қолмоқда ва кўп жиҳатдан Тель-Авив ва Вашингтоннинг кейинги қадамларига боғлиқ.
Изоҳлар мавжуд емас