Ўзбекистон, Тошкент – Batafsil.uz. Ижтимоий тармоқларда фармацевтика компаниясининг собиқ ходими қиммат импорт қилинган дори-дармонларни сотиш схемасини ошкор қилган видео тарқатилмоқда. Унинг айтишича, дори-дармонларни мамлакатга олиб келадиган компаниялар шифокорлар билан тил бириктирмоқда. Шунингдек, дорихоналар ўрнига дори-дармонлар кўпинча сотиш учун тўғридан-тўғри шифокорларга юборилади.
Ушбу интервьюга икки йилдан ошганлигини мухбиримиз аниқлади. Қиз ҳақиқатан ҳам собиқ ходим ёки йўқми номаълум: у билан шахсан боғланишнинг иложи бўлмади. Бироқ, у айтган муаммо аслида мавжуд ва бугунги кунгача долзарб бўлиб қолмоқда – буни бошқа бир қанча манбалар ҳам тасдиқлаган.
Видеодаги қиз, эҳтимол андижонлик Мафтуна Исмоилова, 2019 йилдан 2021 йилгача битта Европа фармацевтика компаниясининг вакили бўлиб ишлаганлигини таъкидлаган: у айтган ҳамма нарса унга бевосита таниш. Унинг сўзларига кўра, фирмаларнинг шифокорлар билан ҳамкорлиги шундан иборатки, шифокорлар уларнинг ассортиментидан дори-дармонларни буюришлари керак, бунинг эвазига ўзларининг савдо фоизини олишади.
"Давлат идораларида ишлайдиган кўплаб шифокорлар ўз маошларидан рози эмаслар, шунинг учун улар бундай фирмаларни кутмоқдалар. Деярли ҳамма пора учун ишлайди. Беморга ушбу дори керакми ёки йўқми – шифокор кунига масалан 100 дона буюриши керак", - деди у.
Кўпинча беморлар буюрилган дори-дармонларни сотувда топа олмайдилар.
"Одамлар қидиришади, лекин у дорихоналарда йўқ. Кейин улар шифокорга қайтиб келишади ва у тўсатдан у борлигини айтади", - деди инсайдер.
“Бундай ҳолда, дори жуда қимматга тушади”, - деди у. Шартли равишда, агар унинг нархи 400 минг сўмни ташкил этса, шифокор қўлида унинг нархи 1,5 миллионга кўтарилиши мумкин. Қизнинг таъкидлашича, ушбу препаратнинг бошқа кўплаб аналоглари мавжуд, аммо айнан бу дори касалликни енгишига беморни ишонтиришади. Ва кўпчилик бунга кўнади.
Ўз даволаниш тажрибаси ҳақида мухбиримизга бошқа бир қанча манбалар ҳам айтиб берган. Биринчи мисол: аёл шифокор буюрган препаратни дорихоналардан топмаган. Бемор яна шифокорга келганида, у ушбу дори билан савдо қилаётган танишини “эслаган " ва телефон рақамини берган.
"Бир мунча вақт ўтгач, бир нечта танишим ҳам ушбу шифокорга ташриф буюрганини билиб олдим. У ҳам уларга ушбу препаратни буюрган, худди шу рақамларни берган", - деди у.
Бошқа бир респондентнинг сўзларига кўра, унга дори-дармонларни буюрган шифокор дори-дармонлар учун маълум бир дорихонага юборган:
"Ўша дорихонада бу қиммат эди, мен уни бошқасидан сотиб олдим. Бироқ, шифокорнинг айтишича, бу сохта экан, уни ўша дорихонада сотиб олиш керак эмиш”.
Бундай схемалар тиббий хизматлар сегментида ҳам ишлайди. Икки мустақил манба муолажалар учун махсус клиникаларга қандай юборилганлиги ҳақида ҳикоя қилишди.
"Бу “ўзига хос тарзда” амалга оширилади, бу ерда уларга энг яхши ёрдам кўрсатилишига ишонтиришади", - деди суҳбатдошлардан бири.
Савол туғилади: ваколатли идоралар ушбу схемалардан хабардор эмасми? Нима учун беморларнинг соғлиғи ва ҳамёнини хавф остига қўядиган тиббий манипуляция ҳали ҳам тўхтатилмаган?
Айтиш лозимки, Коррупцияга қарши кураш агентлиги томонидан ўтказилган сўровларга кўра, соғлиқни сақлаш энг коррупциялашган соҳалар қаторига киради. Ва бу ҳолат биринчи йил эмас.
Эслатиб ўтамиз, аввалроқ мутахассис Ўзбекистонда дорихона бизнеси қандай қурилгани ҳақида мухбиримизга сўзлаб берган эди. Унинг айтишига кўра, аста –секин бозор консолидацияга ўтмоқда-каттароқ тармоқлар кичик тармоқларни ўзлаштира қўша бошлайди ва баъзан уларни ёпади. Бу иқтисодий омиллар, истеъмолчилар талаби ва фармацевтика чакана савдосидаги глобал тенденциялар билан боғлиқ бўлган муқаррар жараёндир.
Изоҳлар мавжуд емас