Ўзбекистон, Тошкент - Batafsil.uz. 1 октябрь куни Америка Қўшма Штатларида бошланган ҳукумат шатдауни расмий маълумотларнинг тўлиқ тўхтатилишига олиб келди. Бу нафақат мамлакат ичкарисида, балки ташқарисида ҳам хавотир уйғотмоқда. Бошқа мамлакатлар сиёсатчилари ва марказий банклари дунёнинг энг йирик иқтисодиёти ҳақида ишончли маълумотларнинг йўқлиги фоиз ставкалари, валюта сиёсати ва савдо бўйича қарорлар қабул қилишни мушкуллаштираётганини таъкидламоқда.
Бошқача айтганда, Америкада содир бўлаётган воқеалар дунёнинг бошқа мамлакатлари бозорига ҳам таъсир кўрсатади.
"Бу жиддий муаммо. Умид қиламизки, у тез орада ўз ечимини топади", - деди Япония банки раҳбари Кадзуо Уэда ташкилот фоиз ставкаларини оширишни қайта тиклаш тўғрисида қарор қабул қилишда тўсиқларга дуч келаётгани ҳақида гапирар экан.
Исмини ошкор қилишни истамаган япон сиёсатчиси вазиятни янада қатъийроқ таърифлади:
“Бу ҳазил. Федерал захира тизими раиси Жером Пауэлл ФЗТ сиёсати маълумотларга боғлиқлигини айтишда давом этмоқда, аммо таяниш мумкин бўлган ҳеч қандай маълумот йўқ".
Англия банки Америка маълумотларига унчалик боғлиқ эмас, лекин у долларга ва Федерал захиранинг мустақиллигига узоқ муддатли хавфлардан хавотирда, уларни ишончни йўқотувчи "термитлар" деб атайди.
Дунёнинг молиявий ва иқтисодий етакчилари шу ҳафта Вашингтонда Жаҳон банки (ЖБ) ва Халқаро валюта жамғармаси (ХВЖ) йиғилишларида тўпланишади. Шубҳасиз, муҳокама кун тартибида жаҳон ишлаб чиқаришининг тахминан тўртдан бир қисми тўғри келадиган 30 триллион долларлик Америка иқтисодиёти ҳақида расмий маълумот беришни тўсатдан тўхтатиш масаласи ҳам бўлади.
Бироқ, глобал ноаниқликка қарамай, ХВЖ апрель ойида 2,8 фоизгача пасайгандан сўнг, 2025 йилда глобал ўсиш прогнозини 3,2 фоизгача оширди. АҚШ иқтисодиёти бўйича маълумотларнинг йўқлиги кейинги прогнозларни қийинлаштириши мумкин.
Бироқ, барча маълумотлар йўқолмаган. Ўз-ўзини молиялаштириш асосида ишлайдиган АҚШ Федерал захира тизими иқтисодиёт билан боғлиқ алоқаларнинг кенг тармоғини таҳлил қилишда давом этмоқда ва хусусий маълумот йиғиш хизматлари муқобил вариантларни таклиф қилмоқда.
"АҚШда ойлик маълумотлар оқими муҳокама қилинади, лекин ҳеч қачон ҳал қилувчи омил бўлмайди", - деди Петерсон халқаро иқтисодиёт институти президенти Адам Поузен.
Шу билан бирга, Пузеннинг айтишича, Трампнинг Меҳнат статистикаси бюросини ёпиши "АҚШ бошқаруви ва мамлакат ишончлилигига нисбатан умумий скептицизмни кучайтиради".
"Албатта, маълумотлар ҳали ҳам жуда кўп ва сиёсатчилар микро маълумотлар ва алоҳида фактларни тўплаш учун катта саъй-ҳаракатларни амалга оширмоқда. Аммо уни қандай қилиб яхшироқ бирлаштириш ва бозорлар бундай янгиликларга қандай муносабатда бўлиши - бу жуда муҳим саволлар. Вақт ўтиши билан ноаниқлик ошгани саин хато қилиш хавфи ортиб боради," - деди АҚШдаги вазият ҳақида “Eurasia Group”нинг глобал макроиқтисодиёт бўйича директори Роберт Кан.
Эслатиб ўтамизки, шатдаун федерал органлар ишини вақтинча тўхтатишдир. Бу даврда айрим муассасалар ёпилади ёки чекловлар билан ишлайди. Ходимлар ҳақ тўланмайдиган таътилга чиқарилади, фавқулодда ва "ҳаётий муҳим" хизматларда ишлайдиганлар эса махсус буйруқ бўлмагунча иш ҳақисиз ўз вазифаларини бажаришда давом этади.
Изоҳлар мавжуд емас